Wstęp

Choroby zwyrodnieniowe stawów zawsze stanowiły najliczniejszą grupę schorzeń w ortopedii koni. W ostatnich latach doszło do dynamicznego rozwoju metod leczenia chorób stawowych, z czego najbardziej obiecujące rezultaty uzyskuje się poprzez stosowanie medycyny regeneracyjnej.

Terapia ORTHOKINE/IRAP po raz pierwszy została użyta w hipiatrii w 2001 roku, przy czym u ludzi stosowana jest z powodzeniem już od  lat 90-tych. IRAP ma istotną przewagę pod względem skuteczności oraz bezpieczeństwa nad innymi metodami leczenia chorób zwyrodnieniowych układu kostno-stawowego. W wielu badaniach klinicznych wykazano wpływ terapii IRAP na zmniejszenie odczuwania bólu przez pacjentów, zwiększenie sprawności ruchowej oraz jej wysoką skuteczność poprzez długo utrzymujące się efekty leczenia Ponadto terapia ta odgrywa istotną rolę w medycynie sportowej ponieważ nie stanowi dopingu.

Opis działania metody

Terapia IRAP to system opierający się na pozyskiwaniu kondycjonowanej surowicy autologicznej (ang. autologous conditioned serum, ACS) zawierającej cytokiny przeciwzapalne oraz czynniki wzrostu w wysokich stężeniach. Istotne jest, że preparat stanowi pochodną krwi pacjenta, co w znacznym stopniu ogranicza możliwość wystąpienia objawów niepożądanych.

Podstawą działania terapii IRAP są białka szlaku sygnałowego, które stanowią cytokiny przeciwzapalne oraz czynniki wzrostu.

Cytokiny posiadają kluczowe znaczenie dla procesu zapalnego. Działanie cytokin ma ogromne znaczenie w patogenezie chorób zwyrodnieniowych układu kostno-stawowego, procesach zwyrodnieniowych tkanek miękkich czy innych stanach zapalnych. Cytokiny prozapalne uczestniczą także w procesie rozkładu chrząstki stawowej czym  istotnie przyczyniają się do występowania kulawizn u koni. W zapaleniu stawów, w wyniku działania bodźców zapalnych dochodzi do miejscowego uwalniania cytokin zapalnych co prowadzi tym samym do degeneracji chrząstki szklistej oraz jej macierzy.  Powoduje to rozpoczęcie negatywnej reakcji łańcuchowej skutkującej zmianą metabolizmu macierzy chrząstki. Niezwykle istotną cytokiną inicjującą procesy zapalne jest interleukina 1 oznaczana skrótem IL-1.Terapia IRAP w znacznym stopniu opiera się na stosowaniu  wcześniej wspomnianej kondycjonowanej surowicy autologicznej zawierającej duże stężenie antagonisty receptora interleukiny 1 oraz czynników wzrostu. Surowica IRAP zaaplikowana w miejsce objęte stanem zwyrodnieniowo-zapalnym wykazuje działanie hamujące stan zapalny, ochronne na chrząstkę, analgetyczne oraz poprawia homeostazę tkanek. Antagonista receptora interleukiny 1 blokuje receptory interleukiny 1 na powierzchni chrząstki odwracając tym samym szkodliwe efekty działania tej cytokiny. Czynniki wzrostu są to natomiast hormony tkankowe których zadaniem jest stymulacja procesów naprawczych oraz regeneracyjnych uszkodzonych tkanek. Działają za pośrednictwem receptorów umiejscowionych na powierzchni komórek docelowych, regulują procesy podziałów komórkowych, wytwarzanie macierzy pozakomórkowej oraz migrację komórek macierzystych. Istnieje także wysokie prawdopodobieństwo, że niektóre z czynników wzrostu np.  TGF-ß posiadają właściwości przeciwzapalne.  Peptydy te odgrywają także istotną rolę w naturalnej regeneracji uszkodzonych tkanek oraz gojeniu się zmian pourazowych w tkankach układu mięśniowo-szkieletowego. Kondycjonowana surowica autologiczna zawiera PDGF, TGF-ß, IGF, FGF, EGF, HGF oraz wiele innych czynników wzrostu.

Podsumowanie

Terapia IRAP jest metodą bardzo skuteczną. Odznacza się też wysokim poziomem bezpieczeństwa, ponieważ surowica ACS pochodzi w całości od pacjenta. Kolejną bardzo istotną kwestia jest doping. Surowica IRAP nie stanowi dopingu, więc jest doskonałym wyborem dla koni biorących udział w zawodach. Ponadto efekty terapii są długotrwałe i nie obciążają organizmu pacjenta.

Dr n. wet. Mateusz Hecold

lek. wet. Roma Buczkowska